Elke maand nodigen we een expert uit om een lezing te geven over zijn of haar vakgebied. Deze spreker licht één of meerdere aspecten van de sterrenkunde, weerkunde en/of ruimtevaart toe en maakt deze voor een breder publiek begrijpelijk.
Aan de hemel kunnen we prachtige sterrenhopen zien. Er zijn twee soorten sterhopen.
Open sterhopen bevatten duizenden tot tienduizenden sterren en zijn relatief jong; de meeste zijn jonger dan een paar honderd miljoen jaar. Open sterhopen draaien in het vlak van de melkweg om het centrum.
Bolhopen daarentegen zijn heel oud, tot 12 miljard jaar toe, en bevatten honderdduizenden tot miljoenen sterren. Bolhopen bewegen in een grote bol, die we de halo noemen, om het centrum van de melkweg.
Hoe komt het dat er twee soorten sterrenhopen zijn? Hoe zijn ze ontstaan? Waarom bewegen ze in verschillende soorten banen? Waarom hebben de bolhopen veel minder zuurstof, koolstof enz. dan open sterhopen?
Alle sterren worden geboren in sterhopen. Toch zijn er in onze melkweg veel meer losse sterren dan sterren in sterhopen. Hoe komt dat?
De sterren van een sterhoop zijn allemaal bijna tegelijk geboren uit een reusachtige gaswolk en moeten dus aanvankelijk allemaal dezelfde chemische samenstelling hebben gehad. Maar met de Hubble Ruimte Telescoop is ontdekt dat de sterren in bolhopen zeer merkwaardige verschillen in samenstelling vertonen die niet verklaard kunnen worden door hun evolutie. Hier is dus iets vreemds aan de hand. Aanvankelijk dacht men dat het om uitzonderingen ging, maar het is inmiddels duidelijk dat bijna alle bolhopen dit raadselachtige patroon vertonen. Hoe meer sterren een bolhoop heeft, des te vreemder zijn de verschillen in samenstelling.
De spreker zal de eigenschappen van de bolhopen en open sterhopen bespreken en uitleggen waardoor ze ontstaan zijn. Hij bespreekt ook mogelijke verklaringen voor de vreemde chemische samenstellingen van sterren in bolhopen. Daarbij spelen misschien zelfs superzware sterren en zware zwarte gaten een rol. Maar er blijven genoeg raadsels over!
Over de spreker
Prof. Henny J.G.L.M. Lamers, emeritus hoogleraar astronomie en ruimteonderzoek aan de universiteiten van Utrecht en Amsterdam, is een oude bekende van onze sterrenwacht. Hij gaf al (minstens) tien keer eerder een boeiende lezing. Zijn onderzoek richtte zich op sterwinden en sterhopen, en hij heeft een indrukwekkende staat van dienst in wetenschappelijk onderzoek, onderwijs en de popularisatie van sterrenkunde. Prof. Lamers schreef toegankelijke astroboekjes over onderwerpen zoals de oerknal, leven in het heelal en de oorsprong van ons planetenstelsel.
Praktische Informatie
Datum: 20 februari 2025
Locatie: Zocherlounge, Zoucherlaan 1, Bloemendaal
Aanvang: 20:00 uur
Toegangsprijs voor de lezing is €6,-. Donateurs betalen €4,- met hun kortingscode
Aanmelden is verplicht
Aanmelden
U moet zich aanmelden voor deze lezing. Dat doet u via deze link.